تحلیل اندیشه های مربوط به رشد بهینه جمعیت ( با تاکید بر نظرات ساموئلسون)

در ادبیات اقتصادی، جمعیت، چه از بعد سطح و اندازه و چه از بعد نرخ رشد آن، یکی از متغیرهای مهم تاثیرگذار بر رشد و توان اقتصادی کشورهاست. لذا، پژوهش حاضر اولا تاثیرات اندازه جمعیت را بر فرآیند رشد اقتصادی تحلیل نموده، ثانیا، به تحلیل امکان وجود نرخ بهینه رشد جمعیت و مقدار و مسیر بهینه آن، برای هر اقتصاد به طور کلی و برای اقتصاد ایران به طور خاص پرداخته است. در این راستا، برای تحلیل نظریه وجود نرخ بهینه جمعیت برای اقتصاد و شرایط و مقدار آن، به تشریح و نقد نظریات ساموئلسون (1958و1975) پیرامون نرخ بهینه رشد جمعیت و نظریه ای موسوم به قضیه خوش اقبالی پرداخته است. برای تحلیل تاثیر جمعیت بر رشد اقتصادی نیز دو مدل اثر مقیاس و اثر اندازه بازار معرفی، تشریح و تحلیل گشته است. نتایج حاصل از نقد و تحلیل نظریه نرخ بهینه جمعیت و قضیه خوش اقبالی، نشان می دهد که می توان برای نرخ رشد جمعیت، مقدار حداقلی را به عنوان بهینه مشخص نمود، اما نمی توان مقدار حداکثری را برای نرخ فوق قائل شد. به این دلیل که با افزایش نرخ رشد جمعیت از مقدار حداقل مذکور، رفاه جامعه می تواند افزایش یابد و لذا نمی توان مقدار حداکثر بهینه ای برای این نرخ قائل بود. بر اساس همین نتیجه، با استفاده از نرم افزار matlab، اثر افزایش نرخ رشد جمعیت بر رفاه و مصرف بین زمانی برای اقتصاد ایران به تصویر کشیده شده است. نتایج حاصل از تحلیل مدل اثر مقیاس نشان می دهد که افزایش جمعیت، اثر مثبت بر کشف نوآوری ها در طول زمان دارد و حتی برای این امر الزامیست. همچنین طبق مدل اثر اندازه بازار نیز، افزایش جمعیت از دو طریق افزایش بهره وری فردی هر نیروی کار و اثر سرریز شدن فن آوری به گستره اقتصاد، رشد اقتصادی را شتاب می بخشد.